นิทาน...อาหารสมองสำหรับเด็ก
ความเหมาะสมของนิทานสำหรับเด็กปฐมวัย ต้องคำนึงถึงความสนใจ การรับรู้และความสามารถตามวัยของเด็กเป็นสำคัญ จึงจะเกิดประโยชน์ที่แท้จริงต่อการเรียนรู้ของเด็ก เด็กจะเริ่มรับรู้นิทานจากภาพที่มองเห็นและเสียงที่ได้ยิน โดยไม่รู้ความหมายไปทีละเล็กละน้อยจนสามารถเชื่อมโยงภาพและคำบอกเล่าที่ได้ยิน ตลอดจนจดจำเนื้อหาเรื่องราวต่างๆ ที่นำไปสู่การอ่านตัวหนังสือได้อย่างมีความหมายต่อไป
ประโยชน์ของการเล่านิทาน
• เสริมสร้างความรัก ความผูกพันระหว่างพ่อแม่ลูก
• เรียนรู้ภาษาได้เร็ว รักการอ่าน
• สร้างสมาธิเด็ก
• สร้างให้เด็กเป็นคนดีมีคุณธรรม
• สร้างให้เด็กเป็นคนเก่ง ช่างคิด ช่างถาม ช่างสังเกต
• สร้างให้เด็กมีจินตนาการ
ช่วงความสนใจของเด็ก
หลักการเลือกนิทาน
1. เหมาะสมกับวัย เด็กในแต่ละวัยจะมีความสนใจฟังเรื่องราวต่างๆ แตกต่างกันไปตามความสามารถในการรับรู้และประสบการณ์ที่ได้รับ
1.1 นิทานเด็กแรกเกิด – 1 ปี ควรเป็นหนังสือภาพที่เป็นภาพเหมือนรูปสัตว์ ผัก และผลไม้ สิ่งของในชีวิตประจำวัน เป็นภาพเดี่ยวๆ ที่ดูมีชิวิตชีวา อาจทำด้วยผ้าหรือพลาสติก หนานุ่มให้เด็กหยิบเล่นได้
1.2 นิทานเด็ก 1-2 ปี ควรเป็นหนังสือภาพ หรือเรื่องสั้นมีเนื้อเรื่องเกี่ยวกับตัวเด็กเอง เกี่ยวกับครอบครัวหรือสัตว์เลี้ยง รูปเล่มขนาดพอมือจับได้
1.3 นิทานเด็ก 2-4 ปี ควรเป็นนิทานที่เป็นเรื่องราวใกล้ตัวเป็นเรื่องในชีวิตจริง เด็กจะชอบฟังคำคล้องจอง เพลงปริศนาคำทาย ดังนั้น นิทานควรเป็นคำกลอน บทร้อยกรองสั้นๆ มีภาพประกอบที่มีรายละเอียดไม่มากนัก มีสีสันสดใส รูปเล่ม อาจมีขนาดใหญ่ขึ้นพอมือเด็กจับ
1.4 นิทานเด็ก 4-6 ปี ควรเป็นเรื่องสั้นเข้าใจง่าย ส่งเสริมจินตนาการและอิงความจริงอยู่บ้าง เนื้อเรื่องสนุกสนานน่าติดตาม มีตัวละครเอกเพียงตัวเดียวและตัวละครร่วมอีก 2-3 ตัว มีภาพประกอบที่สันสดใสสวยงาม มีตัวอักษรบรรยายเนื้อเรื่องไม่มากจนเกินไป และมีขนาดใหญ่พอควรใช้ภาษาที่ง่ายๆ
2. ประโยชน์ที่เด็กได้รับ การเลือกหนังสือต้องคำนึงถึงประโยชน์ที่เด็กจะได้รับในการส่งเสริมพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็กด้วย เช่น สอนให้รู้จักคำเรียกชื่อสิ่งต่างๆ เปิดโอกาสให้เด็กได้แสดงออก พัฒนาความคิดจินตนาการ ให้ความรู้สึกที่ดีต่อเด็ก ให้ความสนุกสนาน เป็นต้น การอ่านเรื่องราว หรือเนื้อหาของนิทานทั้งเล่มก่อนตัดสินใจเลือกจึงเป็นสิ่งสำคัญ
3. เนื้อหาและลักษณะรูปเล่ม นิทานหรือหนังสือที่ดีสำหรับเด็กปฐมวัยควรเป็นเรื่องสั้นๆ ง่ายๆ ไม่ซับซ้อน มีจุดเด่นของเรื่องจุดเดียว เด็กดูภาพหรือฟังเรื่องราวเข้าใจได้และสนุกสนาน มีเนื้อเรื่องที่ชัดเจน ชวนติดตาม เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับตัวเด็กและใกล้ชิดตัวเด็กหรือธรรมชาติแวดล้อม ไม่มีการบรยายเนื้อเรื่อง ควรมีลักษณะเป็นบทสนทนาโต้ตอบระหว่างตัวละคร ใช้ภาษาที่ถูกต้องเข้าใจง่าย ต่อตัวอักษรควรมีขนาดใหญ่ ใช้สีเข้มอ่านได้ชัดเจน มีภาพประกอบที่สอดคล้องกับเนื้อเรื่อง เป็นภาพที่มีสีสันสวยงามมีชีวิตชีวา ส่วนใหญ่จะเป็นภาพเขียนหรือภาพวาดมากกว่าภาพถ่าย มีรูปเล่มที่แข็งแรง ทนทาน ขนาดพอเหมาะกับมือเด็ก ไม่จำเป็นต้องเป็นรูปสี่เหลี่ยมเสมอไป และมีจำนวนหน้าประมาณ 10-20 หน้า