"ข้าวเพียงเมล็ดเดียว" เรื่องนี้ได้อาจารย์ สมบูรณ์ ศิงฆมานันท์ เป็นผู้เขียน อาจารย์เขียนไว้ท้ายเล่มว่า "นิทานเรื่องนี้เป็นนิทานชาวบ้าน ซึ่งตั้งใจประพันธ์เป็น กาพย์สุรางคนางค์ 28" เราอาจจะคุ้นหูกับกาพย์ยานี 11 หรือ กาพย์ฉบัง 16 แต่อาจารย์เขียนด้วยฉันทลักษณ์ที่ยากขึ้น แต่ภาษาสนุก เรียบง่าย และได้อรรถรส สมกับเป็นนิทานชาวบ้าน
อาจารย์สมบูรณ์ ศิงฆมานันท์ เป็นผู้ก่อตั้งสาขาวรรณกรรมสำหรับเด็ก ในมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ เมื่อเกษียณก็ผันตัวเองมาเป็นชาวนาที่จังหวัดพัทลุง นิทานเรื่องนี้จึงถ่ายทอดองค์ความรู้และความรักในชีวิตอาจารย์อย่างทรงพลัง
ผู้วาดภาพประกอบคือ ศ.ปรีชา เถาทอง ศิลปินแห่งชาติปี 2552 ซึ่งอาจารย์สมบูรณ์เป็นคนขอว่า เรื่องนี้ต้องให้อาจารย์ปรีชาเป็นคนวาดเท่านั้น จนหนังสือเล่มนี้ได้รับรางวัลชมเชย หนังสือสวยงามสำหรับเด็ก ในการประกวดหนังสือดีเด่นปี 2553 อาจารย์ปรีชาสอดแทรกรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ ในฉากที่ทำให้คนอ่านต้องสังเกต ทั้งสัตว์ พืชพันธุ์ต่าง ๆ ที่บอกถึงแหล่งที่มา
"ข้าวเพียงเมล็ดเดียว" เรื่องราวของชายสองคนที่เป็นเพื่อนกัน ทั้งสองชวนกันไปหาของป่า ระหว่างทางก็แวะกินข้าว เมื่อเดินทางต่อไปขณะข้ามลำธารก็ได้ยินเสียงเรียกให้เก็บข้าวหนึ่งเม็ดที่ตกอยู่ขึ้นมา ชายคนแรกชวนให้แบ่งกันกิน แต่ชายอีกคนปฏิเสธ บอกว่าข้าวแค่เมล็ดเดียว กินไปก็ไม่อิ่ม ทันใดนั้นเกิดฝนตกหนักและมีน้ำป่าพัดมา ปรากฏว่าคนที่กินข้าวมีเรี่ยวแรงว่ายน้ำขึ้นฝั่งปลอดภัย แต่คนที่ไม่ได้กินข้าวหมดแรงจมน้ำ
ภายหลัง ชายคนที่ได้กินข้าวตามคนมาช่วยเพื่อนได้ทัน นับแต่นั้นมา ทั้งสองก็เล่าเรื่องเมื่อวันนั้นให้ลูกหลานฟัง ให้เห็นคุณค่าของข้าว แม้เพียงเมล็ดเดียวก็อย่าทิ้ง และให้ระลึกถึงพระคุณของแม่โพสพ
หนังสือเล่มนี้ได้รับรางวัล :
- รางวัลชมเชยหนังสือสวยงามสำหรับเด็ก จากการประกวดหนังสือดีเด่น ปี 2553 โดยสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ